#एक_पहाट_रायगडावर
""""""""""""""""""""""""""""""""""
सर्व शिवप्रेमींनी आणि दुर्ग भ्रमंती करणाऱ्या हौशी आणि शिवभक्त मंडळींनी, हा लेख अवश्य वाचा. जमल्यास शेअर करा. आणि, हा शिवसंदेश शक्य तितका दूरवर पोहोचवा.

काही दुर्गप्रेमी आणि शिवप्रेमी मित्रांनी, गेल्या चार वर्षांपासून दिवाळीतील लक्ष्मी पूजनाची पहिली पहाट आणि दिवाळीच्या लक्ष्मीपूजनाचा पहिला दिवा छत्रपती शिवरायांची राजधानी आणि अखंड भारत वर्षाची शुरभूमी रायगडावर उजळविण्याचा. आणि त्याच ठिकाणी दिवाळी साजरी करण्याची नवीन संकल्पना जोपासली. हे महान कार्य करण्याचं त्याचं हे सलग पाचवं वर्ष होतं.
त्या सोहळ्याचा, प्रत्यक्ष साक्षीदार होण्यासाठी त्याठिकाणी आम्हाला यावर्षी आमंत्रित केलं गेलं होतं. या महान सोहळ्यासाठी, महाराष्ट्राच्या कानाकोपऱ्यातून आलेले बरेच शिभक्त याठिकाणी एकदिलाने आणि एकोप्याने जमा झाले होते. आणि शिव कार्यासाठी झटत देखील होते. अशा सर्व शिव भक्तांना नमन करून, माझं पुढील लेखनकार्य मी तुमच्यासमोर प्रस्तुत करतो..

छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या काळामध्ये, याच रायगडावर दिवाळीची किती मोठी आरास आणि धूमधाम असेल. त्या गोष्टीची आपण कल्पना देखील करू शकत नाही.
नगारखान्यात चौघडे आणि नगारे गरजत असतील. तोफांच्या शेकडो सलामीने दिवाळीचा रंगीत बार उडत असेल. गडावरील बाजारपेठेत एक नवीनच नवचैतन्य भारलं गेलं असेल. महिला, सुवासिनी दिवाळ सणाच्या लगबगीने अगदी मोहरून जात असाव्यात. पहिल्या अंघोळीच्या उटणे मिश्रित स्नानाचा सुगंध गडावरील घरोघरी दरवळत असावा. गडावरील प्रत्येक घरात मिठाया आणि मिष्टान्न भोजनाच्या पंगती झडत असाव्यात.
हो.. हे सर्व ठीक आहे..!
पण काळाच्या ओघात, गडावरील या सर्व गोष्टी पडद्याआड गेल्या. कालमानुसार, महाराजांच्या राजधानीवर दिवाळसण साजरा होणं बंद झालं. छत्रपतींच्या पुण्याईमुळे, आणि.. या गड किल्ल्यांच्या आशीर्वादाने. आज, प्रत्येक भारतीयाच्या घरामध्ये दिवाळीचा प्रखर दिवा तेवत आहे. बंगला, वाडा, वस्त्यावर मोठमोठे आकाश कंदील झुलत आहेत. त्या थोर आठवणी, आपण सगळे जन एकाएकी कशा काय विसरलो..?
ज्या गडावर.. महाराजांनी स्वराज्याची मुहूर्तमेढ रोवली, ज्याठिकाणी स्वराज्याची खलबतं आखली गेली. त्या गड दुर्गांना आपण कसे काय विसरलो..?
याची देहा पाहिलेले शेकडो आनंद सोहळे आपल्या मनात दाबून, हा उभा रायगड गेली शेकोड वर्ष या सोनेरी दिवसाच्या प्रतीक्षेत उभा होता.

" कोणीतरी यावं, आणि माझं गतवैभव मला परत मिळवून द्यावं..! "

आणि.. त्या गड किल्ल्याची हि प्रेमभरी आर्तहाक काही शिवप्रेमींना ऐकू गेली. आणि, पुन्हा एकदा त्याच दिमाखात गडावर जळजळीत मशाली पेटू लागल्या. लक्ष्मी पूजनाचे दीप तेऊ लागले.
जय भवानी, जय शिवाजीच्या घोषणा आसमंतात घुमू लागल्या. आणि दिवाळीचा पहिला दिवा सुद्धा रायगडावर अगदी त्याच गतवैभवाची आठवण देऊन तेऊ लागला.

Rahul Naik भाई, आणि त्यांचं संपूर्ण कुटुंब योगेश राजुल रसिकलाल शहा भाई आणि आणि त्यांचा शिवप्रेमी मुलगा आणि मी स्वतः. या सोहळ्यासाठी, लक्ष्मी पूजनाच्या आदल्या दिवशी पुण्याहून रायगडाकडे कूच केली.
दुपारी तीन वाजता, आम्ही पुण्याहून या पुण्यकर्माकरिता प्रस्थान ठेवलं. ते रात्री सव्वा आठच्या सुमारास आम्ही रायगडाच्या पायथ्याला येऊन पोहोचलो.
रायगडावर बऱ्याच वर्षांनी गेलो असल्याने, आम्ही ज्या ठिकाणी पायरी किंवा पायी रस्ता आहे, त्याठिकाणी पोहोचलो. सगळीकडे सामसूम होती, आजूबाजूला पाच सहा लहान मोठ्या गाड्या पार्क केल्या होत्या. अमावस्येची किर्र काळोखी रात्र, आणि.. समोरच, आम्हाला दोन शिवभक्त दिसले.
आम्ही त्यांना विचारलं. रोपवेचा मार्ग कोणत्या दिशेने आहे..?
तर ते दोघे मित्र आम्हाला म्हणाले. भाऊ, रोपवे सात वाजताच बंद झाला आहे. त्यामुळे, पर्याय नसल्याने आम्ही पायी जाण्यासाठी या मार्गाकडे आलो आहोत.

आम्हाला तर अशी खबर मिळाली होती. कि, उद्या गडावर लक्ष्मीपूजनाचा भव्यदिव्य कार्यक्रम असल्यामुळे. आजच्या दिवशी, रात्री बारा वाजेपर्यंत रोपवे चालू असणार आहे. पण ती माहिती काही खरी नव्हती. फार मोठा पेच आमच्यासमोर, आ वासून बसला होता..

इतक्या लांबून हा सोहळा पाहायला यायचं.. आणि नाऊमेद होऊन परत जायचं..?

पण.. आमचा राहुल भाई हार मानणारा व्यक्ती नाही. आम्ही पुन्हा एकदा आमच्या गाडीला स्टार्टर मारला. आणि ज्याठिकाणी गडावर जाण्याचा रोपवे आहे. आम्ही तिथवर जाऊन पोहोचलो. तिथे चौकशी केली असता, रोपवे आजच्या दिवशी डागडुजीसाठी बंद केली गेली होती. आम्ही तेथील व्यवस्थापकांना भेटलो. त्यांना जादा पैशाचे आमिष सुद्धा दाखवले. पण ती लोकं सुद्धा तेवढीच प्रामाणिक निघाली. म्हणाली.. आम्ही जे भाडं आहे ते घेतो, आम्हाला अतिरिक्त पैसे नको. आणि हो.. तुम्ही लाख रुपये दिले तरी, हा रोपवे काही सुरु होणार नाही. रात्रीची वेळ आहे, नव्व्यानव टक्के काही बिघाड होणार नाही. पण शेवटी, एक टक्का राखीव ठेवावा लागतो हो. काय करता..
पैसा मोठा नाही, पण..आम्ही कोणाच्याही जीवाशी खेळ करत नाही..!
त्यांच्या बोलण्याला मी मनोमन सलाम केला, पण आम्हाला गडावर जायचं होतं ना..!
तर.. शेवटी ते म्हणाले..
दुरुस्तीचं काम चालू आहे, ऑपरेटर लोकांनी सुद्धा सुट्टी केली आहे. त्यामुळे, रोपवे उद्या सकाळी आठ वाजता सुरु होईल..!

आमचा.. दुर्ग पूजनाचा सोहळा पहाटे तीन वाजता सुरु होणार होता. त्यामुळे, सकाळीं आठ वाजता गडावर जाण्यात काहीच हाशील नव्हतं. फारफारतर गड पाहता आला असता. पण हा सोहळा कदापि पाहता आला नसता.
तितक्यात, तिथे आणखीन एक गृहस्थ आले, त्यांच्या सोबत त्यांची पत्नी आणि सहा महिन्याचा एक गोडुला चिरंजीव सुद्धा होता. त्यांनी मला विचारलं, तुम्ही गडावर जाणार आहात का..?
मी त्यांना हो म्हणालो..
पण.. रोपवे काही सुरु होणार नाहीये, त्यामुळे काय करावं ते आम्हाला समजत नाहीये.
तर.. मला ते म्हणाले,
आम्ही सुद्धा, याच गोष्टीला वैतागून आत्ता गडावर चालत निघालो होतो. पण थोडं अंतर गेल्यावर समजलं ते काही शक्य नाही. सोबत आमचा लहान मुलगा आहे. मी एकटा असतो तर, हा गड मी कसाही सर केला असता.
त्यामुळे.. आम्ही पुन्हा इथे निघून आलो आहोत.
मी सहजच त्यांना विचारलं, तुम्ही कोण आहात..? तर ते म्हणाले..
मी, उद्याच्या कार्यक्रमाचा प्रमुख अतिथी आहे..!
तसे तर..आम्ही सुद्धा, उद्याच्या कार्यक्रमाचे गेस्ट होतो. पण, हे अतिथी नेमके कोण असावेत..?
त्याचा, आम्हाला काही अंदाज बांधता आला नाही. आणि, त्यांनी सुद्धा त्याचं काही खास विश्लेषण आमच्यापाशी केलं नाही.

शेवटी, राहुल भाईंनी जबरदस्त फोनाफोनी केली. डायरेक्ट रायगडच्या आमदारांच्या पीएंना फोन करून विनंती केली. आणि, लाडिक दबावतंत्राचा वापर करत. त्या व्यक्तीला रोपवे सुरु करायला त्यांनी भाग पाडायचा प्रयत्न केला. पण, तो व्यक्ती.. काही केल्या रोपवे सुरु करायला तयारच होईना. आम्ही मात्र, त्याच्याशी अगदी सौजन्याने वागत होतो.
दबावतंत्र म्हणजे, हाय लेवलने त्यांना काही फोन येत होते. शेवटी वैतागून ते म्हणाले..
एक काम करा.. तुम्ही जेवण करून घ्या. माझं काम उरकलं तर मी तुम्हाला गडावर सोडायचा प्रयत्न करेन. त्यानंतर, आम्हाला भेटलेल्या त्या प्रमुख पाहुण्यांना आमच्या सोबत घेऊन. आम्ही एका घरगुती खानावळीत जेवायला गेलो.
अर्ध्या तासात, मस्तपैकी.. पिठलं, तांदळाची गरमागरम भाकरी, बटाट्याची रस्सा भाजी, इंद्रायणी तांदळाचा सुगंधित भात, पापड, कांदा, लिंबू..
अहाहा.. क्या कहेने, आम्ही सगळ्यांनी त्या साग्रसंगीत भोजनावर आडवा हात मारला. आमचं जेवण होतं न होतंच, तोवर आम्हाला.. रोपवेच्या व्यवस्थापकाचा फोन आला.
साहेब लवकर या, तुम्हाला गडावर सोडायची व्यवस्था केली आहे. राहुल भाईंच्या फोनाफोनीने भलताच पराक्रम केला होता. आम्ही ताबडतोब हातावर पाणी टाकलं. आणि, त्या रोपवेच्या ठिकाणी पोहोचलो. त्यांनी सुद्धा ताबडतोब आमचं रीतसर तिकीट बनवलं.
आणि, घरघर आवाज करत झटके देत तो रोपवे सुरु झाला. भयाण काळोख्या रात्री, ह्या दोन हवाई डोल्या झुलत झुलत गडावर निघाल्या होत्या. रात्री अपरात्री या प्रवासात आम्हाला अपघाताची कोणतीच भीती नव्हती. कारण छत्रपतींचे आशीर्वाद आमच्या पाठीशी होते. परंतु किर्रर्र अंधारात, कोणते तरी रातकिडे मोठ्या संखेने विजेच्या प्रकाशझोतात आमच्या चेहऱ्यावर येऊन धडकत होते. त्यांना कसबसं चुकवण्यात आम्ही यशस्वी झालो. आणि गडावर पोहोचायला अगदी काही अंतर उरलं असताना. तो रोपवे अचानकपणे बंद झाला. नाही म्हणता, त्यावेळी माझ्या सुद्धा काळजाचा ठोका चुकला होता. पण क्षणार्धातच तो रोपवे पुन्हा सुरु झाला. आणि.. अवघ्या चारच मिनिटात, आम्ही रायगडावर सुखरूपपणे दाखल झालो. हि चारच मिनिटाची सफर, फारच थरारक अशी होती.

रायगडावर पोहोचल्यावर, आमच्या दिमतीला बरेच शिवभक्त तेथे हजर होते. त्या ट्रोली मधून आम्ही उतरल्या बरोबर, काही शिवभक्त आमच्याकडे आले, आणि आम्हाला म्हणाले..
तुमच्या ब्यागा आमच्याकडे द्या, आम्ही त्या वरपर्यंत नेऊ.
हा नेमका काय प्रकार आहे.?
ते आम्हाला समजायला मार्ग नव्हता. त्यामुळे, आम्ही आमचा बोजा त्या मुलांकडे दिला नाही. आणि, त्या ताफ्यात फक्त मुलंच नव्हती. तर दोनेक मुली सुद्धा होत्या. येवढ्या भयाण अंधाऱ्या रात्री आम्हाला घेण्यासाठी आलेल्या निधड्या छातीच्या त्या शिवप्रेमींच्या चरणी मी तर अगदी नतमस्तक झालो. गडावर आमची एवढी सरबराई का चालू आहे..? हा नेमका काय प्रकार आहे..? ते आम्हाला समजत नव्हतं.
त्या शिवप्रेमींना आम्ही सांगत होतो. आमचं रायगडावर एम.टी.डी.सी. हॉटेलमध्ये मुक्कामाचं बुकिंग आहे. तुम्ही आम्हाला तिथवर पोहोचविण्यासाठी मदत करा.
तर, ते शिवभक्त म्हणाले..हो, आम्ही तुम्हाला तीकडेच घेऊन निघालो आहोत..!
अमावास्येच्या काळ्याभोर रात्रीत, गडद चांदण्याच्या सहवासात रायगडाच्या पावन भूमीवर हळुवार पावलाने आम्ही पुढे मार्गक्रमण करत होतो.
विजेरीच्या प्रखर प्रकाशात, त्या अमावास्येच्या अंधाऱ्या रात्री ते शिवभक्त आम्हाला.. गडाची इत्यंभूत माहिती देत होते. इथे बाजारपेठ आहे, इथे सदर आहे..
जसा काही, त्यांचा याठिकाणीच कायमचा मुक्कामच असावा. इतका तोंडपाठ रस्ता, आणि काय ते अद्भुत असं शिवबाचं वारं त्यांच्या अंगी खेळत होतं. ते त्यांच्या जिवालाच माहिती.

छत्रपतींच्या राजदरबारात, चहूकडे रांगोळ्यांच्या पायघड्या घातल्या गेल्या होत्या. झेंडूच्या फुलांनी सगळा परिसर पिवळा धम्मक असा सजवला गेला होता. सजावट काम करून थकलेले काही शिवभक्त गडाच्या पावन भूमीवर अगदी निवांत पहुडले होते. त्यांना विंचू काट्याची भय ना चिंता. हवाला फक्त, महाराजांवर असणारं निर्मळ आणि निर्व्याज्य प्रेम.
मजल दरमजल करत.. एकदाचे आम्ही, त्या मुक्कामाच्या ठिकाणी पोहोचलो. जिथे, बरेच शिवभक्त गडावरील सजावटीची कामं आटोपून पोटपूजा करायला बसले होते.
त्याठिकाणी.. जवळपास शे दीडशे शिवप्रेमी जातीने हजर होते. त्या भल्यामोठ्या गर्दीमध्ये, मुलांबरोबरच शिवभक्त मुलींचा सुद्धा बराच मोठा भरणा होता.
हे सर्व कशासाठी.? तर.. फक्त माझ्या शिवबासाठी. या हिंदुस्थानाच्या धर्म रक्षकासाठी.
आणि, गडकोट किल्ल्यांसाठी.

प्रत्यक्ष त्या ठिकाणी पोहोचल्यावर, आमचे मित्र अमोल तावरे भाऊ आम्हाला तिथे भेटले. त्यांनी त्याठिकाणी आमचं यथोचित स्वागत केलं. तिथे असणाऱ्या एका मोठ्या खोलीमध्ये काही राजबिंडे व्यक्ती बसले होते. आम्ही सुद्धा त्या खोलीमध्ये प्रवेशित झालो. पण तेथील डामडौल पाहता, आम्ही नक्कीच कुठेतरी अन्य ठिकाणी भरकटलो आहोत याची आम्हाला खात्री झाली.
त्या जिल्हा परिषद नामक खोलीमध्ये..
चेहेऱ्यावर प्रचंड तेज असलेले काही महान विभूती बसले होते. आणि प्रत्यक्षात, आमच्यासोबत रोपवे मधून जे कोणी उभयंता आले होते. ते सुद्धा एक महान विभूती होते. इतकावेळ आमच्या सहवासात जे कोणी होते, ते चक्क Karansinh Naik-Baandal Itbar Rao सरकार होते.
हे आम्हाला, तिथे पोहोचल्यावर समजलं.
पण आता हे सगळं विचारायला आमच्याकडे वेळ नव्हता. अमोल भाऊला आम्ही सांगितलं. आम्ही जेवण करून आलो आहोत. आणि आम्हाला एम.टी.डी.सी. मध्ये मुक्कामाला जायचं आहे. त्यावेळी ते म्हणाले.. अहो रोपवे मधून उतरल्यावर लगेचच ते हॉटेल लागतं..!
आता मात्र आमची फार मोठी पंचाईत झाली होती,
रात्रीचे बारा वाजले होते. सगळे शिवप्रेमी मावळे थकले होते. आणि आम्हाला, त्यांना अतिरिक्त त्रास सुद्धा द्यायचा नव्हता. शेवटी, त्या किर्रर्र अंधाऱ्या रात्री आम्ही आमच्या आधुनिक मोबाईलच्या मशाली पेटवल्या. आणि त्या प्रसन्न अंधाऱ्या रात्री, शिव चरणाने पावन झालेल्या त्या पवित्र भूमीवरून कोणाचीही साथसंगत न घेता, जाणत्या राजाचा मनाला हवाला देत रायगडावरून पुन्हा एकदा आमच्या हॉटेलच्या दिशेने परतीच्या प्रवासाला सुरवात केली.
वाटेमध्ये, बरेच शिवप्रेमी अगदी उघड्यावर पहुडले होते. आश्चर्य म्हणजे, त्यात काही तरुणी सुद्धा होत्या. जे महाराजांना पूजतात, त्यांना महाराज रक्षण पुरवत असतात. हे मला त्याठिकाणी मनोमन आणि तंतोतंत पटलं. मजल दरमजल करत कसेतरी आम्ही आमच्या मुक्काम स्थळी पोहोचलो. थोडसं फ्रेश होऊन आम्ही अंथरुणात अंग टाकलं.

आणि.. आमचा डोळा लागतो न लागतो तोच, पहाटे अडीच चा ठोका पडला. तसे, आम्ही पुन्हा एकदा सगळी आवराआवर आणि आंघोळ करून गडावर दाखल झालो. तोवर, काही मावळे आणि त्याच्यासोबत असणाऱ्या महान विभूती गडावरील जगदीश्वर मंदिराच्या दिशेने निघून गेले होते. भल्या पहाटे, छत्रपतींच्या शुभहस्ते अभिषेक झालेल्या जगदीश्वराच्या पिंडीवर. आज, शिवरायांच्या सरदार मंडळीचे वंशज अभिषेक करत होते. हा दुग्ध शर्करा योग याची डोळा आम्हाला पाहता आला.

त्या शूर सरदारांच्या वंशजांमध्ये..
सरदार रघूजीराजे आंग्रे, सरखेल कान्होजी आंग्रे यांचे वंशज. सरदार सत्यशीलराजे दाभाडे, सरसेनापती खंडेराव दाभाडे यांचे वंशज. सरदार संग्रामराजे जेधे देशमुख, सरदार कान्होजी नाईक जेधे देशमुख यांचे वंशज. सरदार तुषारराजे डोहर धुमाळ देशमुख, सरदार बाबाजी आढळराव डोहर धुमाळ देशमुख यांचे वंशज. आणि..सरदार करणराजे नाईक बांदल देशमुख, सरदार कृष्णाजीराजे नाईक बांदल देशमुख यांचे वंशज. त्याठिकाणी उपस्थित होते.

महाराजांनी त्यावेळी सरदार, सरसेनापती अशा जहागिऱ्या यांच्या पूर्वजांना बहाल केल्या होत्या. आणि, या महाराष्ट्राची रयत आजही त्यांच्या वंशजांना तितकाच मान सन्मान देत आहेत. हे पाहून माझा उर अभिमानाने अगदी भरून आला. धन्य तो राजा आणि धन्य त्याची प्रजा.

शिवअभिषेक उरकला.. आणि, सर्व जनता महाराजांच्या समाधीपाशी जमा झाली. महाराजांच्या समाधीपाशी, लक्ष्मीपूजनाचे दिवे लावले गेले. आणि, शेकडो मशाली सुद्धा पेटवण्यात आल्या.
अहाहा.. काय तो नयनरम्य सोहळा, छत्रपतींच्या जयघोषाने आसमंत दुमदुमून गेला होता. मशालीच्या ज्वालेने सर्व आसमंत उजळून निघाला होता. त्या पवित्र ठिकाणी जय भवानी, जय शिवाजी, जय जिजाऊ, आणि छत्रपती संभाजी महाराज कि जय च्या घोषणा आसमंतात घुमू लागल्या. त्यांनतर, शिवस्तूथीपर एक महान रचना गाऊन हा सगळा लवाजमा गडावरील शिरकाई देवी मंदिराच्या दिशेने चालता झाला. शेकडो मशाली घेऊन निघालेला शिवप्रेमींचा ताफा. सोबतच, नाकात नथनी आणि नऊवारी साड्या नेसलेल्या सुंदर सुंदर युवती. एकुणात हा फारच मनमोहक असा नजारा होता. अगदी महराजांचा सहवास आणि त्यांच्या त्याच जमान्यात असल्याचा साक्षात्कार मला त्याठिकाणी घेता येत होता.

याचं सगळं श्रेय.. अर्थातच, महाराष्ट्राची दुर्ग संपत्तीचे प्रमुख मार्गदर्शक
श्री. Milind Madhusudan Kshirsagar अध्यक्ष दुर्गसंवर्धक महासंघ, आणि शिवाजी ट्रेल, महाराष्ट्र. आणि, मित्र परिवार यांना द्यावा लागेल. आणि खऱ्या अर्थाने हिच मित्रमंडळी त्याचे खऱ्या अर्थाने हकदार आहेत.

शिरकाई देवीच्या मंदिरात देवीची आरती घेण्यात आली. त्याठिकाणी दिवे प्रज्वलित करण्यात आले. आणि त्यानंतर, छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या पुतळ्याला पुष्पमाला अर्पण करण्यात आली. त्याठिकाणी एका शिवप्रेमी मुलीने, शिवरायांचा प्रेरणामंत्र अशा काही स्वरात म्हंटला. कि ते ऐकताच माझ्या अंगावर रोमांच उभे राहिले. माझं रक्त सळसळू लागलं. सलाम आहे अशा निधड्या छातीच्या कणखर मुलींना.
त्यानंतर सगळा लवाजमा नगारखान्याच्या कमानीतून महाराजांच्या राजदरबारात दाखल झाला. ज्याठिकाणी, महाराजांचा मेघडंबरी असलेला पुतळा दिमाखदार पद्धतीने बसवण्यात आला आहे. त्याठिकाणी, सन्माननीय वंशजांच्या हस्ते छत्रपती शिवाजी महाराजांच्या पुतळ्याला पुष्पमाला अर्पण करण्यात आली. आणि सोबतच.. दीप प्रज्वलन सुद्धा करण्यात आलं.

त्याठिकाणी.. या मोहिमेचे प्रमुख विश्वस्थ, आणि सहकार्यांची श्रद्धां सुमनं आम्हाला ऐकायला मिळाली. त्याचबरोबर, सरदारांच्या सगळ्या वंशजांची मधुरवाणी आम्हाला त्याठिकाणी ऐकायला मिळाली. त्यांनी केलेलं मार्गदर्शन अगदी भरगोस आणि अनमोल असं होतं.
रयतेला संबोधित करताना.. खास करून, आंग्रे सरदार आणि बांदल सरदारांनी अगदी छान आणि इत्यंभूत इतिहास आणि त्याचं वर्णन त्याठिकाणी कथन केलं.
त्याठिकाणी.. पुन्हा एकवार शिवगर्जना मर्दाना तालीम, ठाणे. येथील दोन शिव भक्तांनी दिलेल्या घोषणा आणि प्रेरणामंत्र माझ्या कानात अजूनही गुंजारव करत आहेत. त्यानंतर, शिव भजनी मंडळ शिवरायांची अखंड अशी पराक्रम गीतं दिवस उजडे पर्यंत गात होती.
आणि त्यानंतर.. काही वेळातच सूर्याची कोवळी उन्हं राजधानी रायगडावर पसरू लागली. आणि, त्याठिकाणी.. या नयनरम्य सोहळ्याची सांगता करण्यात आली.

मित्रहो.. हा लेखप्रपंच करण्यामागचा माझा एकच उद्देश आहे. कि असे विविध प्रकारचे उपक्रम राबवून गडदुर्ग संपती जतन करता यावी. आणि त्याचा दिमाख पूर्वी जसा होता तसाच राखता आणि जोपासता यावा. आज, पाच व्यक्तींनी सुरु केलेल्या या उपक्रमाला भविष्यात शेकडो नाही तर हजारो शिवभक्तांनी एकत्र येऊन धुमधडाक्यात हा सोहळा दरवर्षी पार पाडवा. एवढी एकंच इच्छा इथे व्यक्त करतो. असा हा नयनरम्य सोहळा, मला याची देहा याची डोळा पहायचं भाग्य लाभलं. त्याबद्धल, मी राहुल भाईंचे याठिकाणी पुन्हा एकदा आभार व्यक्त करतो. आणि, बांदल सरदारांची आम्हाला रायगडावरून पुण्यात येईपर्यंत मिळालेली साथसंगत या हयातीत तरी मी कदापि विसरू शकत नाही.
धन्यवाद मित्रहो, आणि..माझ्या साध्या भोळ्या लेखणीला मी इथे पूर्णविराम देतो..

जय जिजाऊ, जय शिवराय.. जय भवानी, जय शंभूराय..!