मी लहान असताना..
एकदम भारीतली भारी दुचाकी म्हंटली, तर.. बुलेट, जावा, स्कूटर आणि त्यानंतर लुना असा उतरता क्रम त्यावेळी आम्हाला पाहायला मिळत होता. खरोखर, त्या दुचाक्या अगदी भारीच होत्या. आणि, आता तर त्या दुचाक्या अँटिक पीस झाल्या आहेत.
त्यामुळे साहजिकच, त्यांचा भाव सुद्धा बराच वधारला आहे. आणि आज त्याच जुन्या गाड्या, मोठमोठ्या हॉटेल्समध्ये, मॉल मध्ये किंवा एखाद्या शोरूममध्ये. मानाचं पान झालेल्या आणि दिमाखदार स्वरुपात नटून-थटून विराजमान झालेल्या सुद्धा तुम्हाला पाहायला मिळत असतील.

त्याकाळी.. आमच्या पुणे शहरामध्ये जास्तकरून स्कूटर नावाची दुचाकी फार मोठ्या प्रमाणात पाहायला मिळायची. मला आठवतंय असं, १९८७ सालाच्या सुमारास. " बजाज कब " नावाची बाजारात नवीन आलेली स्कूटर, काहीतरी आठ-दहा हजार रुपयाला होती. आणि, ती घेण्यासाठी सुद्धा, वर्ष दोन वर्ष आगाऊ बुकिंग करून ठेवावी लागत असे. अन्यथा गाडी मिळत नसे. काही महाभाग तर, अशा दुचाकी खरेदी नंबरचा त्याकाळात सुद्धा काळाबाजार करायचे असं माझ्या ऐकण्यात होतं. तो फारच विचित्र काळ होता. कारण नसताना, जनतेला मागास ठेवण्यात, राजकारणी मंडळी फार मोठ्या प्रमाणात यशस्वी झाली होती. बघा ना.. साधी गोष्ट आहे, आजच्याला विदेशात नवनिर्माण होणारी वस्तू, अगदी दुसऱ्या दिवशी भारतात असते. मग त्याकाळी, आम्ही एवढे मागास का होतो..? किंवा, मुद्दाम ठेवले गेले होतो. हा फार मोठा अभ्यासाचा विषय आहे. असो..

त्याकाळी, माझ्या वडिलांची ऐपत असून सुद्धा ते काही स्कूटर खरेदी करणार नव्हते. हे मला चांगलच माहित होतं. त्यामुळे..खरेदी फार लांब राहिली. मला तिच्यावर पाठीमागे बसून एखादी चक्कर मारायला जरी मिळाली, तरी फार समाधान वाटायचं
त्याकाळी, आमच्या पिंपरीमध्ये सिंधी लोकांची फार मोठी वसाहत आणि बाजारपेठ सुद्धा होती. आणि, ती आजही आहे. आणि अगदी भरभराटीत सुद्धा आहे. त्या भागात असणाऱ्या काही व्यापाऱ्यांकडे सुद्धा अशा स्कूटर असायच्या. त्यामागचं मुख्य कारण म्हणजे, एकतर त्या स्कूटरवर एकावेळेला दोन लोकांना वाहून नेता यायचं. आणि, समोरच्या भागात तिचा ब्रेक असणाऱ्या मोकळ्या जागेत काही किरकोळ किराणा सामान सुद्धा अगदी सहज नेता यायचं. त्यामुळे, व्यापारी वर्गात आजही स्कूटर सारख्या वाहनांना फार मोठी मागणी आहे.

त्या " परदे के पीछे क्या है " च्या जमान्यात, स्कुटरवर बसून एखादी विवाहित जोडी जात असतांना पाहून मनाला फार छान वाटायचं. कारण त्याकाळी, येवढा मोकळेपणा नव्हता. बाई म्हणजे फक्त चूल आणि मुल. येवढ्यातच तिचं विश्व सामावलं होतं.
 तर, साडी परिधान केलेली ती महिला, त्या स्कूटरवर नवरोबाच्या पाठीमागे अगदी अंग चोरून आणि थोडसं अंतर ठेऊन, एकांगी बसलेली असायची. कारण, साडी घालून स्कूटरवर पाठीमागील बाजूस दुटांगी बसनं काही सोपं काम नाही.
महिलांचं ठीक आहे, पण त्याकाळी पिंपरीतील बाजारपेठेत काही सिंधी व्यक्ती सुद्धा स्कूटरच्या मागील सीटवर महिलांसारखं एकांगी बसलेले मला पाहायला मिळायचे. त्यावेळी, मला त्या मागे बसलेल्या व्यक्तीवर भलताच संशय यायचा. कि, हा बाप्या स्कूटरवर बाईसारखा का बसला असावा..? कि.. याच्यात काही " त्रुटी " वगैरे तरी नाही ना..? असा भलताच संशय, माझ्या बालमनात येऊन जायचा.
त्यात माझी काहीएक चूक नव्हती, कारण.. त्यावेळी मी वयाने बराच लहान असल्याने, मला समज सुद्धा फार कमी होती.

त्या सिंधी व्यक्ती, स्कूटरवर एकांगी का बसत होत्या..?
या फार मोठ्या गूढ प्रश्नाचं उत्तर, मला बऱ्याच वर्षांनी सुटलं. आणि त्यांच्या अशा पद्धतीने बसण्यामागचं मुख्य कारण म्हणजे..
तेलकट, तुपट आणि मैद्याचे पदार्थ खाऊन त्या सिंधी लोकांची पोटं अगदी पोत्यासारखी सुटलेली असायची. आणि, एवढं मोठं बोजड अंग घेऊन, टांग टाकून त्यांना त्या स्कूटरवर बसता यायचं नाही. त्यामुळे, ती लोकं स्कूटरवर महिलां सारखं एकांगी बसायचे.
हे गणित.. माझ्या ध्यानात आल्यापासून, त्यांच्यावरील असणारा माझा " संशय " सुद्धा कायमचा दूर झाला होता.

हल्लीच्या जमान्यात, म्हणावा असा अडाणीपणा राहिला नाहीये.
शहरातील मुली.. दुचाकी चालवत असताना, त्याला साजेसा असा पोशाख त्या परिधान करत असतात. मुलाच्या पाठीमागे बसणाऱ्या मुली, आता त्या दुचाकी स्वाराला सुद्धा ओवरटेक करू लागल्या आहेत. अगदी, त्या बाईक स्वाराच्या बोकांडीवर बसलेल्या आपल्याला त्या आढळत असतीलच. तर समस्त महिलावर्ग सुद्धा पाठीमागे एकांगी बसताना, नवऱ्याला अगदी रेलून बसलेल्या असतात. आणि, त्याच्या खांद्यावर आपली हनुवटी ठेवून त्याच्या कानात काहीबाही चिवचिव करत असताना आपल्याला पाहायला मिळतात.
 नाही म्हणता, आता बऱ्याच प्रमाणात फार मोठी प्रगतीच झाली आहे.

खेड्यातील महिला, नऊवारी साड्यांना अलविदा करत आता सहावारी साड्या नेसू लागल्या आहेत. अगदी सहावारी साडी नेसून त्या बाईक सुद्धा चालवू लागल्या आहेत. आणि ते सुद्धा अगदी कम्फर्टेबल बरं का. अगदी सावरून आवरून अंगाचा कोणताही लबाड भाग दिसणार नाही. याची पूर्ण दक्षता घेऊन त्या दुचाकि चालवताना आपल्याला आढळतात.
पण, त्याच सहावारी साड्या परिधान करणाऱ्या काही साध्याभोळ्या महिला, दूरच्या प्रवासात दुचाकीवर जात असताना. एकांगी बसून अगदी अवघडतात. आणि व्यवस्थितपणे, कसं का होईना, त्या गोल साड्यांचा बोजा सांभाळत, अवघडत, दुटांगी बसत असतात. पण हे सुद्धा त्याचं अगदी लाजवाब असं कसब असतं. अशा दुटांगी बसताना सुद्धा, आपल्या शरीराचा कोणताही भाग उघडा दिसणार नाही. याची त्या भयंकर काळजी घेत असतात. हे सगळं, मी बरेच वेळा पाहिलं आहे. आणि, कदाचित तुम्हाला सुद्धा हे पाहायला मिळालं असावं. थोड्याफार त्याच फरकाने, खेडे गावातील काही वृद्ध महिला. ज्या अजूनही, नऊवारी साड्या परिधान करत आहेत. त्या मात्र, त्यांच्या मुलांच्या किंवा नातवांच्या बाईकवर अगदी दुटांगी बसून आणि आरामात प्रवास करताना आपल्याला पाहायला मिळतात.

त्यामुळे, काहीवेळा.. " जुनं ते सोनं " असं म्हणताना, मला कोणताच संकोच वाटत नाही...!