थंडीचे दिवस, सकाळी आठची वेळ होती..
हवेमध्ये भलताच गारवा जाणवत होता. थोड कोवळं ऊन खावं म्हणून, मी बाहेर ओठ्यावर येऊन बसलो. तितक्यात.. स्वेटर आणि कानटोपीने सर्वांग झाकून घेतलेला छोट्या, मामा- मामा करत माझ्या कुशीत येऊन बसला. ताईने, गरमागरम चहाचा कप माझ्यासमोर धरला. म्हंटलं वाह.. थंडीमध्ये गरमागरम चहा पिण्यात एक वेगळाच आनंद मिळतो.

आल्या पावली ताई घरात निघून गेली, आणि घरातील काही भांडी धुण्याकरिता, बाहेरील ओट्यावर घेऊन आली. ताई भांडी घासायला सुरवात करणार...
इतक्यात, समोरून आवाज आला.

" आई sss भाकर वाढ गं माई "

माझ्यासमोर... अंदाजे, एक सहा सात वर्षाची मुलगी. आणि, चारेक वर्षांचा मुलगा उभा होता. दोघांच्या अंगात, फाटलेली व मळलेली कपडे होती. मुलीने सरकारी शाळेत मिळणारं एक जुनं पुराणं पोलकं घातलं होतं. अंगाने शिडशिडीत बांध्याची असणारी ती कोवळी मुलगी, रंगाने काळी सावळी जरी असली. तरी खूपच नाकशार होती. तर तिच्या सोबत असणाऱ्या त्या मुलाने, फक्त म्हणायला पांढरा असणारा शर्ट घातला होता. त्या शर्टाचा अर्धवट उसवलेला खिसा खालच्या बाजूला लोंबत होता. आणि खिशाच्या त्या उरलेल्या अर्ध्या भागात, लाल रंगात कोणत्या तरी शाळेचं नाव लिहिलेलं दिसत होतं. आणि, हुक तुटलेली खाकी हाल्फ चड्डी, कंबरेच्या कट दोऱ्यात अडकवून सुद्धा तिला एका हाताने गच्च धरून सावरत तो तिथे उभा होता. त्याच्या काळवंडलेल्या चेहेऱ्यावर, नाकाच्या खाली, सुकलेल्या शेंबडाचे व्रण स्पष्ट दिसत होते.
त्या दोघांच्या डोळ्यात, मला एक विशिष्ट प्रकारची चमक दिसत होती. त्या मुलाच्या हातात, शिळीपाकि भाजी घेण्यासाठी जर्मलचं एक कळकटलेलं भांडं होतं. आणि त्या मुलीच्या काखेत, शिळ्या भाकरी चपत्यांनी भरलेली एक जुनाट पिशवी होती.
त्या मुलीचं वाक्य पूर्ण होतं ना होतं तोच.. ताई त्या मुलीला म्हणाली.

ए पोरी.. तुला चपाती देते, हि येवढी भांडी घासतेस का..?

ताईचं वाक्य पूर्ण व्हायच्या आतच.. त्या मुलीने, मानेनेच होकारात्मक इशारा करत. आपल्या, काखेतली पिशवी जमिनीवर काढून ठेवण्याची तयारी दर्शवली.
समोरील हे अनपेक्षित दृश्य पाहून, माझ्या डोळ्यात खळकन पाण्याची धार लागली.
काय रे देवा, काय बुद्धी दिली असशील तू या लहान लेकराला. फक्त एका चपातीसाठी, ती लहान मुलगी भांड्याचा एवढा मोठा ढीग घासायला एका क्षणात तयार झाली होती.
हे दृश्य पाहून, माझं मन फार हेलावून गेलं.

आणि.. आमच्या घरातील, लहान मुलांची चित्रं माझ्या डोळ्यासमोर तरळू लागली..

सकाळ होताच, सगळी अवराअवर झाल्यावर. शाळेत जाण्या अगोदर, आई त्यांना गरम-गरम चहा आणि चपाती खायला देतेय.
आणि, ती मुलं.. चपाती नको बिस्किट पाहिजे, बिस्कीट नको ब्रेड पाहिजे, ब्रेड नको खारी पाहिजे, खारी नको टोस्ट पाहिजे.. उपिट का नाही केलंस.? शिरा का नाही केलास..? म्हणून रुसून फुगून बसलेत. तरीही त्यांची आई त्यांना लाडाने हो बाबा उद्या आणूया, उद्या करूयात. अशी बोळवण करत त्यांना खाऊ घालतेय.
मी भूतकाळातून पुन्हा वर्तमानात आलो, माझी तंद्री भंग पावली. आणि मी जसा भानावर आलो. तसा एकाएकी मी ताईवर खेकसलो,

काय गं ताई.. हे, असं वागनं शोभतंय का तुला..?

त्यावर ताई म्हणाली. अरे तसं नाही रे, मी तिचं मन पाहत होते. कारण, भिक मागणाऱ्या बहुतेक मोठ्या बायका भिक मागायला येतात. आणि, असं काही काम सांगितलं. कि, लगेच पुढच्या घरचा रस्ता धरतात.
अगं पण.. ती किती लहान आहे ते तरी बघ..!
ताई म्हणाली, अरे मी पटकन बोलून गेले. माझा तिला काम करायला लावायचा असा कोणताच उद्देशच नव्हता.
मी ताईला म्हणालो.. पण ताई, हि मुलगी मला त्यातली वाटत नाही गं...! कष्ट करून खायची तयारी दिसतेय ह्या मुलीत.
तेवढ्यात, ताईने घरात जाऊन दोन पोळ्या आणल्या. आणि, त्या दोघांच्या हातात एक-एक पोळी दिली. तशी, ती दोन्ही मुलं दुसऱ्या घराकडे वळाली. पण, माझी नजर काही त्यांचा पिच्छा सोडत नव्हती.

आमच्या घरापासून, साधारण पाच पन्नास पावलं चालत ती मुलं पुढे गेली असतील.
आणि मी पाहतो तर काय, त्या दोघांनीही चालता-चालता त्यांना मिळालेली ती पोळी फस्त केली होती. बहुतेक, ते दोघेही खूप भुकेलेले असावेत.
आणि आता, ते उभे असलेल्या शेजारच्या घरात त्या बाईला पिण्यासाठी पाणी मागत होते. मनात म्हंटलं, गरम-गरम पोळी त्यांना फार आवडली असणार. म्हणून, त्यांनी लगेच खाऊन घेतल्या असतील.
मी ताबडतोब ताईला आवाज दिला, आणि म्हणालो..!
ताई sss त्या मुलांना तू गरमागरम ताज्या पोळ्या दिल्यास का..?
ताईने माझ्याकडे पाहत, मानेने नाही असं म्हंटल. आणि, म्हणाली का रे काय झालं..? कालच्या उरलेल्या चपात्या मी त्यांना दिल्या.

मी सुद्धा.. ताईला, काही नाही..!
असं म्हणून गप्प बसलो. बहुतेक ती शिळी आणि कोरडी चपाती खाल्ल्याने. त्यांना घास बसला असावा, येवढ्या सकाळी भिक म्हणून त्यांना चहा कोण देणार आहे..?
म्हणून ते, त्या घरात पाणी मागत असावेत.

तेवढ्यात ताई मला म्हणाली.
अरे, तू तो चहा नाही घेतलास अजून..?
चहा तर, थंडीने केंव्हाच थंड होऊन गेला होता. विविध विचारांनी माझं मन बधीर झालं होतं. आणि, काही केल्या माझी नजर त्या लहान बाळांच्या पाठमोऱ्या आकृती वरून हालता हलत नव्हती..!