चारधाम यात्रा, ( प्रवास वर्णन ) भाग :- दोन.

एकतर, त्याठिकाणी पायी चालणाऱ्या यात्रेकरूंची फार मोठी झुंबड. त्यात, तिथल्या स्थानिक लोकांच्या दुचाकींची कर्णकर्कश पीsss पीsss प..
पूर्ण रस्ताभर किंवा ते त्यांच्या घरी पोहोचेपर्यंत. त्यांच्या दुचाकीचा हॉर्न काही बंद होत नाही. जसे काही, हे यात्रेकरू म्हणजे त्यांचे सातजन्माचे वैरी असावेत. त्या हॉर्नच्या आवाजाने, आपला जीव अगदी नकोसा होतो. त्यात कमी का म्हणून,
यात्रेकरू चालत असताना.. आमच्या हॉटेलमध्ये जेवायला या..! म्हणून, आग्रह धरणारे हॉटेलचालक निराळेच.
हे सगळे अडथळे पार करत-करत, आपण गंगा घाटावर पोहोचेपर्यंत. सगळा गंगा किनारा भाविकांच्या गर्दीने तुडुंब भरून गेलेला असतो. शेवटी, नाईलाजाने पायाच्या टाचा वर करून आपल्याला गंगा आरतीचा आनंद घ्यावा लागतो. हि कसरत टाळण्यासाठी, किमान दोन तास अगोदर तरी. म्हणजे, साधारण सात वाजता गंगा आरती असते. त्याअगोदर, आपण त्या नियोजित ठिकाणी हजर असायला हवं. म्हणजे, अगदी सायंकाळी पाच च्या आत गंगा किनारे
पोहोचलं. कि सगळं काही, अगदी यथासांग आणि मनाजोगतं पार पडतं..!

गर्दीतले अनावश्यक धक्के बुक्के सहन करत.. सायंकाळी साडेसहा वाजता, मी कसाबसा गंगा घाटावर पोहोचलो. आम्हाला थोडा उशीरच झाला होता.
बापरे.. सगळा गंगाकीणारा, मानव जातीने तुडुंब भरून गेला होता. त्याअगोदर, घाट मार्गाच्या रस्त्यावर चालायला सुद्धा मोकळी जागा नव्हती. अगदी मुंगी पावलांनी लोकं पुढे सरकत होती. सगळीकडे, तोबा गर्दी झाली होती. कशीबशी वाट काढत, आणि दंडुकेधारी पोलिसांचा ससेमिरा चुकवत. मी, गंगेच्या किनारी पोहोचलो.
तरी सुद्धा. मुख्य गंगा किनाऱ्यावर जिथे " गंगा आरती " होणार होती. त्या ठिकाणा पासून मी बराच दूर होतो. मी जिथे उभा होतो, त्या ठिकाणावरून मला गंगा आरती व्यवस्थित दिसणार नव्हती. कारण, मी पडलो बुटका मनुष्य.. मी, टाचा वर करून सुद्धा काही खास उपयोग होत नव्हता. इतकी भयंकर गर्दी त्याठिकाणी होती. शेवटी.. मनाचा हिय्या केला, थोडा निर्लज्ज झालो. आणि, घुसखोरी करत मी मुख्य आरतीच्या ठिकाणी पोहोचलो.

सगळीकडे, अगीद धार्मिक वातावरण तयार झालं होतं. प्रत्येकजण, गंगा आरतीच्या प्रतीक्षेत तिष्टत बसला होता. गंगा किनारी नदीमध्ये पाय सोडून बसलेल्या लोकांच्या चरणांना गंगा मैय्याचं पवित्र जल शीतल अनुभूती देत होतं. त्यामुळे, त्यांचा उत्साह आणखीनच द्विगुणीत झाला होता. बुद्ध पौर्णिमेचा चंद्र नुकताच डोकावू लागला होता. आता.. गंगा आरतीला सुरवात होणार. तितक्यात, सर्व भाविकांनी गंगेच्या प्रवाहातून आपापले पाय बाहेर काढून घेतले. आरती सुरु होणार,
तितक्यात.. शिपाया सारखे कपडे परिधान केलेला एक कर्मचारी भाविकांच्या त्या गर्दीमध्ये, हरिद्वार आणि गंगा घाटावरील सगळी धार्मिक आख्यायिका यात्रेकरूंना विषद करू लागला. पाप पुण्याच्या गोष्टी सांगू लागला.
मी मनातच म्हणालो, खरं आहे राव.. येथील प्रत्येक मनुष्य फारच धार्मिक आहे. हा मनुष्य तर पेशाने शिपाई वाटतोय. तरी सुद्धा, आपलं काम करून तो हे धार्मिक कार्य सुद्धा करत आहे.
तितक्यात, माझ्या डाव्या मनाने मला मलीन केलं. आणि, मला प्रश्न विचारला.
हा मनुष्य.. नक्की 'सेवा' करतोय कि 'मेव्याचा' बंदोबस्त करतोय..?

आणि.. माझं डावं मन अगदी तंतोतंत खरं ठरलं. सगळा समाचार विशद करत असताना. शेवटी.. त्या व्यक्तीने, गंगा आरतीचा लाभ मिळण्याकरिता. प्रत्येकाला, आरतीच्या एका वातीचे पाचशे रुपये. तर, गंगा आरती गंगेला ओवाळण्यासाठी हजार रुपयाचा आकडा घोषित केला.
झालं... गंगेच्या 'बाजाराला' सुरवात झाली होती. हे दृश्य पाहून, ती बिचारी गंगा सुद्धा आजवर लाखो अश्रू ढाळून मोकळी झाली असेल. पण ती बिचारी, आम्हा भक्तांकरिता अविरत वाहत आहे. आणि, वाहत राहील. शेकोडो श्रद्धाळू भाविकांनी, गंगा आरतीच्या लाभाकरिता रोख रकमा मोजायला सुरवात केली. सर्वांना, त्याची रीतसर पावती सुद्धा दिली गेली.
पैसा जमा झाल्यावर, मुख्य गंगा आरतीला सुरवात झाली. आणि, लक्ष-लक्ष दीपांनी गंगा घाटाचा आसमंत उजळून निघाला. गंगा माईच्या खळखळून वाहणाऱ्या स्त्रोताचा आवाज, आरतीच्या गुंजारावामध्ये हरवून आणि हरखून गेला होता. आणि तितक्याच तन्मयतेने, प्रत्येक भाविक स्वर्गसुखात नाहून निघत होता.

गंगा आरती झाल्यावर, आम्ही सर्वांनी गंगा स्नानाचा पवित्र कार्यक्रम आटोपला. इतक्या रात्री, थंडीमध्ये सुद्धा सर्व भाविक गंगास्नानाचा आनंद घेत होते.
याला म्हणतात श्रद्धा. तिथे, स्त्री पुरुष असा कोणताही भेद राहत नाही. सर्वजण, गंगा माईच्या समोर नतमस्तक झालेले होते. आणि, त्या खळाळत्या जलप्रवाहात. आपल्या शरीरातील गुण दोषांना सुद्धा वाहतं करत होते.

क्रमशः