#मनाली_लेह_लदाख_टू_अमरनाथ ( भाग :- २४ )
काही वेळातच आम्ही श्रीनगरच्या भूमीत दाखल झालो. पहिलं आम्हाला गाडीचं काम करून घ्यावं लागणार होतं. त्यामुळे आम्ही बायपासने न जाता, सिटीमधून निघालो. तर आतमध्ये सगळीकडे जागोजागी.. रस्त्यावर, शेतामध्ये, घरांच्या छतावर, दुकानात, टेरेसवर बिल्डिंगच्या गॅलरीत सगळीकडे बंदूकधारी शिपाई दिसून येत होते. सगळ्या श्रीनगर शहराला मिलिटरी छावणीचं स्वरूप आलं होतं. पुन्हा काहीतरी गडबड झाली असावी हे आम्हाला लगेच समजून आलं. खरं तर, या गावात येण्याची माझी मुळीच इच्छा नव्हती. पण शेड्युल ठरल्याप्रमाणे प्रवास करावा लागणार होता. म्हणून काहीच बोलता येत नव्हतं. शेवटी श्रीनगर सिटीमध्ये रस्त्यावर पाटा दुरुस्ती करणारं एक दुकान आम्हाला आढळून आलं. आणि आमच्या गाड्या बाजूला घेण्यात आल्या. दुपारी अकरा वाजताच उन्हाचा भयंकर चटका पडला होता. अंगातून घामाच्या धारा वाहत होत्या. गाडी कामाला लावली, किमान तासभर तरी वाया जाणार होता. पण गाडीचं काम होणं महत्वाचं होतं. आम्ही इथवर सुखरूप आलो, तीच आमच्या गाडीची मेहेरबानी म्हणायची.
काही वेळातच आम्ही श्रीनगरच्या भूमीत दाखल झालो. पहिलं आम्हाला गाडीचं काम करून घ्यावं लागणार होतं. त्यामुळे आम्ही बायपासने न जाता, सिटीमधून निघालो. तर आतमध्ये सगळीकडे जागोजागी.. रस्त्यावर, शेतामध्ये, घरांच्या छतावर, दुकानात, टेरेसवर बिल्डिंगच्या गॅलरीत सगळीकडे बंदूकधारी शिपाई दिसून येत होते. सगळ्या श्रीनगर शहराला मिलिटरी छावणीचं स्वरूप आलं होतं. पुन्हा काहीतरी गडबड झाली असावी हे आम्हाला लगेच समजून आलं. खरं तर, या गावात येण्याची माझी मुळीच इच्छा नव्हती. पण शेड्युल ठरल्याप्रमाणे प्रवास करावा लागणार होता. म्हणून काहीच बोलता येत नव्हतं. शेवटी श्रीनगर सिटीमध्ये रस्त्यावर पाटा दुरुस्ती करणारं एक दुकान आम्हाला आढळून आलं. आणि आमच्या गाड्या बाजूला घेण्यात आल्या. दुपारी अकरा वाजताच उन्हाचा भयंकर चटका पडला होता. अंगातून घामाच्या धारा वाहत होत्या. गाडी कामाला लावली, किमान तासभर तरी वाया जाणार होता. पण गाडीचं काम होणं महत्वाचं होतं. आम्ही इथवर सुखरूप आलो, तीच आमच्या गाडीची मेहेरबानी म्हणायची.
गाडीचं काम सुरु झालं.. महिला, पुरुषांना गाडीतून खाली उतरवून गाडी जॅकवर चढवण्यात आली. सगळ्या महिला त्या गॅरेजमध्ये जाऊन बसल्या. त्या गॅरेजचा मालक आणि कामगार लोकं खूप भली माणसं होती. त्यांनी सर्वांना बसायला जागा करून दिली. तोवर दुकानात जाऊन मी पिण्याच्या थंड पाण्याच्या बाटल्या घेऊन आलो. सर्वांना प्यायला पाणी दिलं. सगळीकडे निव्वळ भीतीचं वातावरण होतं. पण तिथे राहात असणाऱ्या लोकांना आता त्याची सवय झाली असल्याने, त्यांना त्याचं काहीच वाटत नव्हतं. सगळी भीती फक्त आमच्या मानगुटीवर बसलेली होती. तितक्यात एक वृद्ध व्यक्ती माझ्या बायकोपाशी आला आणि म्हणाला..
इथे मागेच माझं घर आहे, हवं तर तुम्ही माझ्या घरात जाऊन विश्रांती घ्या. आमच्या घरात सुद्धा महिला मंडळी आहेत..! परक्या भागात कोणाचं काय घ्या, पण भीतीपोटी माझ्या बायकोने त्या वृद्ध गृहस्थाला अगदी प्रेमळ नकार दिला. कोणाचं काय सांगता येतंय हो. त्यामुळे आमच्या महिलांनी हि रिस्क घेतली नाही.
इथे मागेच माझं घर आहे, हवं तर तुम्ही माझ्या घरात जाऊन विश्रांती घ्या. आमच्या घरात सुद्धा महिला मंडळी आहेत..! परक्या भागात कोणाचं काय घ्या, पण भीतीपोटी माझ्या बायकोने त्या वृद्ध गृहस्थाला अगदी प्रेमळ नकार दिला. कोणाचं काय सांगता येतंय हो. त्यामुळे आमच्या महिलांनी हि रिस्क घेतली नाही.
काहीवेळाने.. तिथेच आजूबाजूला घिरट्या घालणारा एक व्यक्ती माझ्यापाशी आला, आणि म्हणाला.
कहासे आये हो..?
मी म्हणालो.. अमरनाथ यात्रेवरून आलो आहे.
म्हणाला.. तसं नाही, तुम्ही कोणत्या भागातून आला आहात.?
मी म्हणालो.. महाराष्ट्र..!
तर म्हणाला.. मुंबई वरून आला आहात का.?
मी म्हणालो.. नाही पुण्यावरून आलो आहोत.
पुणे हा विषय तेथील बऱ्याच लोकांना खास असा माहिती नाहीये. त्यामानाने मुंबई बाकी सर्वांना माहिती आहे.
नंतर तो व्यक्ती मला म्हणाला.. तुम्ही घाबरू नका, इथे काहीही होणार नाही. तुम्ही अगदी सुरक्षित ठिकाणी आहात. त्याच्या बोलण्याचा रोख मला समजला होता. तो मला एक वेगळीच भीती दाखवू पाहत होता. पण चेहऱ्यावर उसनं अवसान आणत मी त्याला म्हणालो.
मी कशाला घाबरू..? मी काही भारताच्या बाहेर नाहीये, अजून मी हिंदुस्तानी भूमीतच आहे. माझ्या या उत्तरावर तो सुद्धा थोडा वरमला. आणि आल्या पावली माघारी निघून गेला.
कहासे आये हो..?
मी म्हणालो.. अमरनाथ यात्रेवरून आलो आहे.
म्हणाला.. तसं नाही, तुम्ही कोणत्या भागातून आला आहात.?
मी म्हणालो.. महाराष्ट्र..!
तर म्हणाला.. मुंबई वरून आला आहात का.?
मी म्हणालो.. नाही पुण्यावरून आलो आहोत.
पुणे हा विषय तेथील बऱ्याच लोकांना खास असा माहिती नाहीये. त्यामानाने मुंबई बाकी सर्वांना माहिती आहे.
नंतर तो व्यक्ती मला म्हणाला.. तुम्ही घाबरू नका, इथे काहीही होणार नाही. तुम्ही अगदी सुरक्षित ठिकाणी आहात. त्याच्या बोलण्याचा रोख मला समजला होता. तो मला एक वेगळीच भीती दाखवू पाहत होता. पण चेहऱ्यावर उसनं अवसान आणत मी त्याला म्हणालो.
मी कशाला घाबरू..? मी काही भारताच्या बाहेर नाहीये, अजून मी हिंदुस्तानी भूमीतच आहे. माझ्या या उत्तरावर तो सुद्धा थोडा वरमला. आणि आल्या पावली माघारी निघून गेला.
नाही म्हणता श्रीनगर मधील जनजीवन अगदी सुरळीत होतं. पण अशा भीतीदायक वातावरणाची सवय नसल्याने आम्ही मात्र घाबरून गेलो होतो. तासाचे दोन तास झाले तेंव्हा कुठे आमची गाडी दुरुस्त झाली. गॅरेज वाल्याचे पैसे चुकते केले, त्याचे आभार मानले, आणि आम्ही पुढे निघालो. पुढे तर अगदी जत्रा भरावी अशी गर्दी झाली होती. बहुतेक तो बाजाराचा भाग असावा, तिथे सुद्धा मिलिटरी तैनात करण्यात आली होती. सगळीकडे नाकाबंदी करण्यात आली होती. त्यामुळे नको त्या गर्दीच्या रस्त्याने आम्हाला मार्गक्रमण करावं लागत होतं. आता आम्ही दाल सरोवराच्या कडेने पुढे निघालो होतो. शेकडो एकरात पसरलेलं दाल सरोवर पाहून मी सुद्धा आवाक झालो. सगळ्या सरोवरात जलपर्णी जमा झाली होती. आणि ते काढण्याचं काम तेथील नगर निगमचे ( नगरपालिका ) कर्मचारी अगदी अत्याधुनिक यंत्राच्या द्वारे काढत होते. तर काहीठिकाणी, तीच जलपर्णी शिकार्यातून सुद्धा काढण्यात येत होती.
दाल सरोवराला फार मोठा वळसा घालून आम्ही पुढे निघालो होतो. आम्ही काश्मीरमध्ये आहोत असं मुळीच वाटत नव्हतं. मिलिटरीचा बंदोबस्त वगळला तर, तिथे अगदी पुण्या मुंबई सारखं वातवरण होतं. या अतिरेकी लोकांनी त्या स्वर्गीय भूमीची अगदी वाट लाऊन टाकली होती. शेवटी पत्ता शोधत शोधत आम्ही आमच्या मुक्काम स्थळी पोहोचलो.
आजचा लॉज फारच अडचणीच्या ठिकाणी होता. पण तिथे असणारे कामगार आमच्या मदतीला आल्याने बॅग वाहायचा आमचा त्रास वाचला. हॉटेल मस्त होतं, रूम अलिशान होत्या. रुमच्या मॅनेजरला समजलं, हि लोकं अमरनाथ यात्रेवरून आले आहेत. त्यामुळे त्यांनी आमची अगदी उचित बडदास्त ठेवली. आणि आम्हाला एक महत्त्वपूर्ण सूचना दिली, आज श्रीनगरमध्ये तीन अतिरेकी मारले गेले आहेत. त्यामुळे तुम्ही जरा सावधान होऊन फिरायला जावा. कधीही काहीही घडू शकतं. दुपारचे दोन वाजले होते. सगळ्यांनी आवराआवर केली, जेवण करण्याचा विषय नव्हता. लंगर मध्ये सगळे भरपेट जेऊन आले होते. त्यामुळे सुस्तावून सगळ्यांनी आपली अंगं बेडवर टाकली.
दाल सरोवराला फार मोठा वळसा घालून आम्ही पुढे निघालो होतो. आम्ही काश्मीरमध्ये आहोत असं मुळीच वाटत नव्हतं. मिलिटरीचा बंदोबस्त वगळला तर, तिथे अगदी पुण्या मुंबई सारखं वातवरण होतं. या अतिरेकी लोकांनी त्या स्वर्गीय भूमीची अगदी वाट लाऊन टाकली होती. शेवटी पत्ता शोधत शोधत आम्ही आमच्या मुक्काम स्थळी पोहोचलो.
आजचा लॉज फारच अडचणीच्या ठिकाणी होता. पण तिथे असणारे कामगार आमच्या मदतीला आल्याने बॅग वाहायचा आमचा त्रास वाचला. हॉटेल मस्त होतं, रूम अलिशान होत्या. रुमच्या मॅनेजरला समजलं, हि लोकं अमरनाथ यात्रेवरून आले आहेत. त्यामुळे त्यांनी आमची अगदी उचित बडदास्त ठेवली. आणि आम्हाला एक महत्त्वपूर्ण सूचना दिली, आज श्रीनगरमध्ये तीन अतिरेकी मारले गेले आहेत. त्यामुळे तुम्ही जरा सावधान होऊन फिरायला जावा. कधीही काहीही घडू शकतं. दुपारचे दोन वाजले होते. सगळ्यांनी आवराआवर केली, जेवण करण्याचा विषय नव्हता. लंगर मध्ये सगळे भरपेट जेऊन आले होते. त्यामुळे सुस्तावून सगळ्यांनी आपली अंगं बेडवर टाकली.
दुपारी चार वाजता आम्हाला बाहेर पडायचं होतं. पण थोडा उशीर झाला, आणि बघता बघता पाच वाजले. सगळ्यात पहिलं आम्हाला.. तिथे असणाऱ्या, आदि शंकराचार्य यांच्या मठात आणि मंदिरात जायचं होतं. पण हॉटेलमध्ये चहा पिण्यासाठी गेल्यावर तेथील मालक म्हणाला. ते मंदिर साडेपाच वाजता बंद होतं. येवढ्या लवकर मंदिर बंद कसं होईल.? असा विचार करत आम्ही त्या मार्गाला लागलो. आणि खरोखरच.. ते मंदिर साडेपाच वाजता बंद करण्यात आलं होतं. मग नियोजित विषयानुसार आम्ही शिकार्यात सैर करायला निघालो.
या शिकार्यात सैर करणं म्हणजे मला तर एक प्रकारची शिक्षाच वाटली. सैर सुरु होते न होते तोच, निरनिराळ्या शिकार्यातून काही व्यापारी मंडळी आमच्या रंगाचा बेरंग करू लागली. सुरवातीला एक ज्वेलरी वाला आला, त्याने फारच डोकं खाल्लं. शेवटी त्याच्याकडून गळ्यातील दोन माळा घेतल्या. तो जात नाही तोवर बांगड्या वाला आला, त्याला चुकवत नाही तोवर सुक्या मेव्याची आईसक्रिम घेऊन एक शिकारा आला, त्याला चुकवून पुढे गेलो तर शाल विकणारा आला, अजून पुढे गेलो तर, केसर विकणारा आला. या सगळ्यांनी अगदी नको करून सोडलं होतं. नाही, नको म्हणून तोंड अगदी दुखून आलं होतं. त्या शिकाऱ्या वाल्याला सुद्धा काहीतरी कमिशन ठरलं असल्याने, ती लोकं आल्यावर तो शिकारा अगदी हळूहळू चालवायचा.
या शिकार्यात सैर करणं म्हणजे मला तर एक प्रकारची शिक्षाच वाटली. सैर सुरु होते न होते तोच, निरनिराळ्या शिकार्यातून काही व्यापारी मंडळी आमच्या रंगाचा बेरंग करू लागली. सुरवातीला एक ज्वेलरी वाला आला, त्याने फारच डोकं खाल्लं. शेवटी त्याच्याकडून गळ्यातील दोन माळा घेतल्या. तो जात नाही तोवर बांगड्या वाला आला, त्याला चुकवत नाही तोवर सुक्या मेव्याची आईसक्रिम घेऊन एक शिकारा आला, त्याला चुकवून पुढे गेलो तर शाल विकणारा आला, अजून पुढे गेलो तर, केसर विकणारा आला. या सगळ्यांनी अगदी नको करून सोडलं होतं. नाही, नको म्हणून तोंड अगदी दुखून आलं होतं. त्या शिकाऱ्या वाल्याला सुद्धा काहीतरी कमिशन ठरलं असल्याने, ती लोकं आल्यावर तो शिकारा अगदी हळूहळू चालवायचा.
त्या सरोवरातून काही महिला आणि पुरुष त्यांच्या स्वतःच्या शिकार्यातून आपल्या घरी येजा करताना सुद्धा दिसत होते. एकंदरीत मस्त माहोल होता, शेवटी एक केसर वाला दोनशे रुपायचा नकली केसर माझ्या गळ्यात मारून गेलाच. तासाभरात शिकारा राईड संपली. आणि आम्ही मुघल गार्डनमध्ये गेलो. हे गार्डन मला म्हणावं इतकं खास वाटलं नाही. पण पुरतान वारसा आणि जुन्या काळातील पाण्याच्या जोरदार फोर्सने उडणारे कारंजे आणि तिथे असणारी विविध प्रकारची फुल झाडं पाहून माझं मन सुखावलं. आणि मुघल राज्यकर्ते त्या काळात सुद्धा किती एन्जॉयमेंट करत असतील, या विचारात मी गढून गेलो. ही सगळी फिरस्ती आटोपून संध्याकाळी आठ वाजता आम्ही हॉटेलमध्ये पोहोचलो.
बसच्या खाली उतरल्यावर.. एक काश्मिरी व्यक्ती त्याच्या लहान मुलासोबत माझ्या जवळ आला, अगदी पाच सव्वापाच फुट उंची, दिसायला गोरागोमटा, हनुवटीवर मुसलमानी दाढी, डोक्यावर मुसलमानी टोपी, अंगात पांढऱ्या रंगाचा काश्मिरी पोशाख, आणि अगदी हसतमुखाने तो मला म्हणाला. भाईसहाब कहासे आये हो.?
मी त्याला सांगितलं पुण्यावरून आलो आहे. तर म्हणाला.. तुमचा भाग खूप चांगला आहे. तुम्ही लोकं तिकडे अगदी आनंदात जगत आहात. हे काय.. या माझ्या मुलाचा मामा सुद्धा औरंगाबाद मध्ये असतो. त्याचं बोलणं चालू असताना मला विनाकारण वाटत होतं. कि हा मला काहीतरी पैशाची गळ वगैरे घालेल कि काय.? पण तसं काही घडलं नाही, तो मला म्हणाला. माझी सासूबाई या खैबर हॉस्पिटल मध्ये एडमीट आहे. आजच्याला पुन्हा तीन अतिरेकी मारले गेलेत. त्यामुळे उद्या पुन्हा एकदा श्रीनगर बंद असणार आहे. राजकारणी लोकांनी आपल्या पोळ्या भाजण्यासाठी सर्वसाधारण जनतेला अगदी वेठीस धरलं आहे. आम्हाला तर इथे राहावं सुद्धा वाटत नाही. पण काय करणार मजबुरी आहे. आणि म्हणाला.. गेल्या आठवड्यात सुद्धा एक बंद पुकारला होता. त्यावेळी या समोरच्या हॉटेलमध्ये आम्हाला दाल चावल मिळाला होता. मी आणि माझं कुटुंब पूर्ण शाकाहारी आहे, त्यामुळे उद्या सुद्धा आम्हाला इथे जेवण मिळेल का.? त्याची चौकशी करायला आलो होतो. असं म्हणून तो बुटकासा दाढीदारी मनुष्य त्याच्या मुलाला घेऊन हॉस्पिटलच्या दिशेने चालता झाला.
मी त्याला सांगितलं पुण्यावरून आलो आहे. तर म्हणाला.. तुमचा भाग खूप चांगला आहे. तुम्ही लोकं तिकडे अगदी आनंदात जगत आहात. हे काय.. या माझ्या मुलाचा मामा सुद्धा औरंगाबाद मध्ये असतो. त्याचं बोलणं चालू असताना मला विनाकारण वाटत होतं. कि हा मला काहीतरी पैशाची गळ वगैरे घालेल कि काय.? पण तसं काही घडलं नाही, तो मला म्हणाला. माझी सासूबाई या खैबर हॉस्पिटल मध्ये एडमीट आहे. आजच्याला पुन्हा तीन अतिरेकी मारले गेलेत. त्यामुळे उद्या पुन्हा एकदा श्रीनगर बंद असणार आहे. राजकारणी लोकांनी आपल्या पोळ्या भाजण्यासाठी सर्वसाधारण जनतेला अगदी वेठीस धरलं आहे. आम्हाला तर इथे राहावं सुद्धा वाटत नाही. पण काय करणार मजबुरी आहे. आणि म्हणाला.. गेल्या आठवड्यात सुद्धा एक बंद पुकारला होता. त्यावेळी या समोरच्या हॉटेलमध्ये आम्हाला दाल चावल मिळाला होता. मी आणि माझं कुटुंब पूर्ण शाकाहारी आहे, त्यामुळे उद्या सुद्धा आम्हाला इथे जेवण मिळेल का.? त्याची चौकशी करायला आलो होतो. असं म्हणून तो बुटकासा दाढीदारी मनुष्य त्याच्या मुलाला घेऊन हॉस्पिटलच्या दिशेने चालता झाला.
( दाल सरोवरची सफर पाहण्यासाठी खालील लिंक क्लिक करा. )
क्रमशः
No comments:
Post a Comment