तिरुपती बालाजी देवस्थानातील भयंकर लुटमार.
आणि, आशाळभूत कर्मचारीवर्ग

गतवर्षी, श्रीनिवास मंगापूरम येथून आम्ही सगळे मित्र पायी प्रवास करत तिरुमला सप्तगिरी पर्वतावर पोहोचलो. अवघ्या तास दिडतासात आमचा पायी प्रवास पूर्ण झाला होता. सगळ्याच मित्रांना चालायची सवय नव्हती. त्यामुळे, पायी चालून प्रत्येक मित्राला खूप थकवा आला होता.
रात्री दहा वाजता झोपल्यावर.. सकाळी आठ वाजेपर्यंत, कोणताच मित्र अंथरुणाच्या बाहेर पडला नाही. साधारण नऊ वाजेपर्यंत आमची सगळी आवराआवर झाली, नाश्ता पाणी उरकलं. काही मित्रांनी घरून आणलेले पारंपारिक वेश परिधान केले होते. तर काही मित्रांनी आपला रोजचा पेहेराव केला होता. आम्ही सगळे मित्र रुमच्या बाहेर पडलो. आणि मुख्य रस्त्यावर आलो.

रस्त्यारील सगळी लोकं, तेथील स्थानिक भाषा बोलत असल्याने, कोणाला जास्तीची विचारपूस करत न बसता. आम्ही एका जीप चालकाला थांबवून, त्या जीपमधून देवदर्शनासाठी पोहोचलो.
सर्वदर्शनमच्या मुख्य प्रवेशद्वाराला ओलांडत.. आम्ही फ्री दर्शन, ( सर्व दर्शन ) दिव्य दर्शन आणि त्याशेजारी असणाऱ्या तीनशे रुपयाच्या दर्शन बारीतून आतमध्ये प्रवेशित होणार. तितक्यात तेथील रखवालदाराने आम्हा चार पाच जणांना अडवलं. कारण, आम्ही पारंपारिक वेश परिधान केला नव्हता. मंदिरात दर्शनासाठी जाताना,
तेथील स्थानिक पेहेराव.. पुरुषांसाठी लुंगी, धोतर किंवा नेहरू शर्ट आणि पायजमा. आणि महिलांसाठी साडी, झंपर, परकर किंवा सलवार कुर्ता. याव्यतिरिक्त .. पेंट शर्ट, किंवा जीन्स टी शर्ट आणि लेगीस वगैरे घालून महिलांना मंदिरात प्रवेश दिला जात नाही..
आम्ही चार मित्रांनी, दर्शन बारीतून बाहेर येत, तिथे विक्रीला असणाऱ्या पांढऱ्या रंगाच्या लुंग्या खरेदी केल्या. आणि चेंजिंग रुममध्ये जाऊन आम्ही त्या लुंग्या परिधान केल्या. एका पिशवीत आपापल्या प्यांटा ठेवून आम्हाला पुन्हा दर्शन बारीला जावं लागलं.
तोवर आमचे मित्र, आमची वाट पाहत देवस्थान मार्फत असणाऱ्या मोफत चहा, कॉफी, आणि मसाला दुधाचा आस्वाद घेत होते.

पहिल्या चेकिंग कौंटर वर, आमचे दर्शन पास तपासले गेले. दरवर्षी, ग्रुपमधील फक्त एका व्यक्तीचं ओळखपत्र पाहिलं जायचं. पण आता पुन्हा नियमावली बदलली आहे. इथून पुढे, दर्शनाला येणाऱ्या प्रत्येक व्यक्तीकडे काहीतरी सरकारी ओळखपत्र असणं क्रमप्राप्त आहे.

झालं.. आम्हा पाच सहा जणांकडे ओळखपत्र नव्हतं. त्यामुळे पुन्हा एकदा आम्हाला दर्शन बारीतून बाहेर यावं लागलं. आता पुन्हा रूमवर जाऊन आम्हाला ओळखपत्र आणावी लागणार होती. वेळ वाढत चालला होता, त्यामुळे जीप करून जाऊयात असं ठरलं. तर जीपवाला आम्हाला पाच जणांचे शंभर रुपये मागू लागला. त्यामुळे, आम्ही पुढे चालत निघालो.
तर आमच्यातील एक मित्र म्हणाला. मला तर वाटतय, त्या समोरील सर्कलच्या अलीकडे आपली रूम आहे. मला तर काहीच कळेना, सगळा भुलभुलैय्या रस्ता. आणि काय सांगायचं, पाचेक मिनीटाचं अंतर चालून गेल्यावर. समोरच आमची रूम होती.
आमच्या रूमपासून, दर्शन बारी अगदी हाकेच्या अंतरावर होती. पण त्या जीपवाल्याने आम्हाला विनाकारण लांबचा वळसा मारून मुद्दाम मंदिराच्या पलीकडच्या बाजूला आणून सोडलं होतं.
आणि आत्ता तर, रूम अगदी आमच्या समोर होती. तरीसुद्धा त्या जीप चालकाने आम्हाला पत्ता सांगण्याचं सौजन्य दाखवलं नाही. पर्यटकांची किती फसवणूक करावी. याला सुधा काही मर्यादा असतात हो. शेवटी, रूमवर जाऊन आमच्या पेंटी ठेऊन आमची ओळखपत्र घेऊन आम्ही पुन्हा एकदा दर्शनासाठी निघालो.
आणि, वेंकट रमणा गोविंदाच्या जयघोषात अवघ्या दीड तासात दर्शन करून आम्ही मंदिराच्या बाहेर सुद्धा आलो.

त्यानंतर, सर्व मित्रांचा लाडूचा प्रसाद घेण्यासाठी आमच्यातील एक मित्र गेला. सर्वांनी आपली कुपनं त्याच्याकडे दिली. एका कुपनवर चार लाडू मिळणार होते. असे अकरा व्यक्तींचे एकूण चव्वेचाळीस लाडू मिळायला हवे होते. पण तिथे सुद्धा ते लाडू देणारे कर्मचारी आपला गोंधळ करून सोडतात. त्यामुळे, त्या लाडू देणाऱ्या व्यक्तीने बरोबर दोन लाडूचा 'गाळा' केला. नंतर लाडू मोजल्यावर आम्हाला समजलं. प्रसादाचे दोन लाडू कमी आले आहेत. आणि, असे फसवणूक केलेले लाडू, बाहेर काळ्या बाजारात विकले जातात. याच वर्षी, आमच्या एक मित्राने सोळाशे रुपये मोजून वीस लाडू खरेदी केले.

हे सगळं कुठेतरी थांबलं पाहिजे, देव तर देवळात दगड होऊन बसलाय हो. विनाकारण त्याला नावं ठेवण्यात काहीच अर्थ नाहीये. पण हाच देव, ज्या कामगारांची झोळी अगदी लाखो रुपयांनी भरत असताना. त्यांना लाचलुचपत करण्याची हि अवदसा का सुचावी..?

तेथील पुजार्यांना सुद्धा, अगदी लाखामध्ये पगार आहेत.
इतर कामाच्या ठिकाणी.. सगळीकडे, आठ तासाची ड्युटी असते. पण बालाजी देवस्थानच्या नाभिक (न्हावी ) कर्मचाऱ्यांना फक्त सहा तासांची ड्युटी आहे. का तर, सहा-सहा तासांच्या एकूण चार पाळ्या होतात. त्यामुळे, जास्तीत जास्ती लोकांना रोजगार उपलब्ध व्हावा. हे, त्याच्या मागचं खरं कारण आहे. या नाव्ह्यांना सुद्धा, त्याठिकाणी भरपूर पगार आहेत. तरी सुद्धा, केशवपन करायला आलेल्या भाविकांकडून हि लोकं पाच पन्नास रुपयाची मागणी करत असतात. आणि त्यांची मागणी पूर्ण केली नाही, तर त्या धारधार वस्तऱ्याने ते आपल्या डोक्याची केसं काढताना. निश्चितच आपल्या टकलावर दोनचार वार हमखास करतात.
हा माझा स्वतःचा अनुभव आहे. त्यानंतर, मी कधीही त्याठिकाणी गेलो तर, त्या लोकांच्या हातात मी दहा वीस रुपये ठेवतोच.
यावेळी तर.. त्या न्हाव्याने अगदी कळसच केला. केस कापताना, मी त्याला दोन व्यक्तींचे पन्नास रुपये देऊ केले. तर.. नजरेची खून करून तो मला म्हणाला. बाहेर माझा व्यक्ती उभा आहे. त्याच्याकडे पैसे दे, इथे सीसी टीव्ही केमेरे बसवले आहेत. किती नालायकपणा म्हणायचा हा..!

कितीही भरभरून दिलं तरी, लोकांची झोळी काही भरत नाहीये. सगळं काही नश्वर आहे, हे माहित असताना सुद्धा मनुष्य हावरटपणा काही कमी करत नाहीये.

खरोखर, काही प्रश्नांना उत्तरं नसतात हे अगदी खरं आहे..!